RENCANA PELAKSANAAN
PEMBELAJARAN
( RPP )
Satuan Pendidikan : SMPN 1 KOTABARU
Mata pelajaran : Bahasa Sunda
Kelas / Semester : VIII / 1
Alokasi Waktu : 2 x Pertemuan
Standar Kompetensi
8.1 Mampu menyimak, memahami dan menanggapi
pembacaan berbagai wacana lirik (rumpaka) lagu, biografi dan pembacaan bahasan.
Kompetensi Dasar
8.1.1 Bisa menceritakan kembali isi rumpaka
kawih yang dinyanyikan guru / tape recorder secara mandiri
8.1.2 Bisa menyimpulkan hal-hal yang menarik yang terdapat dalam rumpaka kawih (dinyanyikan langsung atau rekaman) secara kreatif
Indikator
§ Dapat mengingat (hafal) rumpaka lagu yang
diperdengarkan
§ Dapat memahami atau dapat menceritakan isi
rumpaka kawih.
§ Dapat menanggapi berbagai aspek wacana rumpaka
dalam diskusi.
§ Dapat menyanyikan lagu kawih sendiri atau
bersama-sama
A. Tujuan Pembelajaran
§ Siswa dapat menanggapi dan menyimpulkan isi rumpaka kawih secara mandiri
dan kreatif
B. Materi Pokok
Kawih
MANUK DADALI
MESAT NGAPUNG
LUHUR JAUH DI AWANG- AWANG
MEBERKEUN
JANGJANGNA BANGUN TAYA KARINGRANG
KUKUNA RANGGOAS
REUJEUNG PAMATUKNA NGELUK
NGAPAK MEGA BARI
HIBERNA TARIK NYURUWUK
SAHA ANU BISA
NYUSUL KANA TANDANGNA
GAGAH JEUNG
PERTENTANG TAYA BANDINGANNANA
DIPIKAGIMIR DIPIKA
SERAB KU SASAMA
TAYA KAREMPAN
KASIEUN LEBER WAWANENA
MANUK DADALI MANUK
PANGGAGAHNA
PERLAMBANG SAKTI
INDONESIA JAYA
MANUK DADALI
PANGKAKONCARANA
RESEP NGAHIJI RUKUN SAKABEHNA
HIRUP SAUYUNAN TARA
PAHIRI-HIRI
SILIH PIKANYAAH
TEU INGGIS BELAPATI
MANUK DADALI
NGANDUNG SILOKA SINATRIA
KEUR SAKUMNA
BANGSA DINAGARA INDONESIA
ISOLA
Isola .....
Bumi Siliwangi
Liliwatan Bandung - Lémbang
Suku Tangkubanparahu
Ngabedega éndah agréng sigrong
Isola ....
Pada muru ti jauhna
Kajojo sa-Nusantara
Kader-kader keur harepan bangsa
ti Isola mimitina
SABILULUNGAN
Sabilulungan dasar gotong royong
Sabilulungan sipat silihrojong
Sabilulungan genténg ulah potong
Sabilulungan persatuan témbong (katémbong)
Tohaga
(tohaga), rohaka (rohaka)
Teguh tanggoh perbawa sabilulungan
Sadia
(sadia), sajiwa (sajiwa)
Segut singkil ngabasmi pasalingsingan
C. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif, alamiah
2. Metode : Demonstrasi
3. Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian Tugas
D. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan
|
Kegiatan
|
Waktu
|
1
|
Pendahuluan
|
10
|
§
Guru datang tepat waktu (nilai yang ditanamkan: disiplin)
§
Guru mengucapkan salam dengan
ramah kepada siswa ketika memasuki ruang kelas (nilai yang ditanamkan: santun, peduli)
§
Berdoa sebelum membuka
pelajaran (nilai yang ditanamkan:
religius)
§
Mengecek kehadiran siswa (nilai yang ditanamkan: disiplin, rajin)
§
Mendoakan siswa yang tidak
hadir karena sakit atau karena halangan lainnya (nilai yang ditanamkan: religius, peduli)
§
Memastikan bahwa setiap siswa
datang tepat waktu (nilai yang
ditanamkan: disiplin)
§
Menegur siswa yang terlambat
dengan sopan (nilai yang ditanamkan:
disiplin, santun, peduli)
§
Mengaitkan materi/kompetensi
yang akan dipelajari dengan karakter
§
Dengan merujuk pada silabus,
RPP, dan bahan ajar, menyampaikan butir karakter yang hendak dikembangkan
selain yang terkait dengan SK/KD
|
||
Kegiatan Inti
|
60
|
|
Eksplorasi:
§
Siswa menyimak rumpaka kawih yang diperdengarkan dengan sungguh sungguh dan mandiri
§
Menyanyikan rumpaka kawih dengan penuh tanggung jawab yang telah disimak secara
sendiri-sendiri maupun bersama-sama
§
Siswa
diberikan kesempatan menyanyikan rumpaka
kawih yang ditemukan sendiri dan dikuasai sebelumnya secara kreatif
Elaborasi:
§
Bertanya jawab tentang topik
lagu yang disimak
Konfirmasi:
§
Bertanya jawab tentang isi
lagu (diskusi)
|
||
Penutup
|
10
|
|
§
Bersama guru, siswa
menyimpulkan isi lagu
§
Postes
§
Siswa ditugaskan untuk
menyanyikan lagu serta menelaah isinya
|
E. Alat/ Bahan / Sumber
§ Naskah/rumpaka lagu
§ Kaset
§ Buku pegangan
§ Tape recorder
F. Penilaian
Indikator
|
Teknik
|
Bentuk
|
Instrumen
|
Kunci
Jawaban
|
Dapat mengingat (hafal) rumpaka lagu yang diperde-ngarkan |
Lisan
|
Uraian
|
Cing sebutkeun rumpaka
kawih pada kahiji!
|
Dina lampiran
|
Dapat memahami atau dapat menceritakan isi rumpaka kawih. |
Lisan/Tulisan
|
Uraian
|
Naon eusi eta rumpaka kawih Wajar Dikdas 9 taun?
|
Kawajiban sakabeh warga nagara sangkan diajar nepi ka tingkat SMP.
|
Dapat menanggapi
berbagai aspek wacana rumpaka dalam diskusi.
|
Lisan/ Tulisan
|
Uraian
|
§ Naon nu disebut kawih? Jentrekeun!
§ Tulis rupa-rupa kawih dumasar kana eusina!
§ Sebutkeun conto kawih nu eusina atikan!
§ naon nu disebut kawih barudak?
§ Terangkeun eusi kawih!
|
Dina lampiran materi
|
Dapat menyanyikan lagu kawih sendiri atau bersama-sama |
Lisan
|
Uraian
|
Cing haleuangkeun ku hidep eta kawaih!
|
Gumantung siswa
|
BAHAN AJAR
KAWIH
ISOLA
Isola .....
Bumi Siliwangi
Liliwatan Bandung - Lémbang
Suku Tangkubanparahu
Ngabedega éndah agréng sigrong
Isola ....
Pada muru ti jauhna
Kajojo sa-Nusantara
Kader-kader keur harepan bangsa
ti Isola mimitina
SABILULUNGAN
Sabilulungan dasar gotong royong
Sabilulungan sipat silihrojong
Sabilulungan genténg ulah potong
Sabilulungan persatuan témbong (katémbong)
Tohaga
(tohaga), rohaka (rohaka)
Teguh tanggoh perbawa sabilulungan
Sadia
(sadia), sajiwa (sajiwa)
Segut singkil ngabasmi pasalingsingan
WAJAR DIKDAS 9 TAUN
Surupan : Sorog/Madenda
Udagan mangsa rék datang
Raharja nanjung gumilang
Pangeusi hirup walagri
Mandiri wibawa nagri
Harepan tinemu bagja
Waluya raharja bangsa
Ngajawab tantangan jaman
Dasarna ku pendidikan
Reff:
Wajar, wajar, wajar
Wajib
belajar
Wajar,
wajar, wajar
Pendidikan
dasar sembilan taun
Wajar, wajar, wajar
Wajib belajar
Wajar,wajar,wajar
Hayu urang gempung
dilaksanakeun
KABEUNGHARAN
KECAP
Raharja = ma’mur, teu kurang sandang pangan
Walagri = cageur, sehat sarta henteu tanpa daksa
Nanjung = gede darajat, alus milik
Gumilang = cahayaan,
herang, alus pisan, punjul ti batur
Gempung = kumpul,
kumpulan
Waluya = salamet
PEDARAN
Kawih atawa sok disebut ogé sekar
tandak nyaéta rumpaka anu kauger ku embat/témpo, patokan-patokan boh pupuh
atawa ugeran séjénna. Rumpaka Lagu-lagu kawih lolobana kauger ku jumlah
padalisan, guru wilangan jeung guru
lagu. Lobana jajaran atawa padalisan dina sapada lagu-lagu kawih diwangun ku
opat padalisan. Guru wilangan diwangun ku dalapan engang. Sedengkeun guru
laguna miboga pola anu tangtu saperti a-a-a-a, a-b-a-b, a-a-b-b. Ku kituna dina
nembangkeun lagu-lagu kawih bisa dipirig ku waditra saperti gamelan, kacapi,
angklung jeung sajabana.
Ditilik tina eusina, kawih bisa
digolongkeun saperti di handap :
1.
Kawih
perjoangan, eusina pikeun ngagedurkeun sumanget para pajoang dina nyanghareupan
musuh.
Contona:
Karatagan Pahlawan, 17 Agustus 1945, Angkatan Perang, Baju Héjo, Wangsit
Siliwangi, Pahlawan Toha, Gedur Tékad Perjuangan jeung réa-réa deui.
2.
Kawih
Pupujian, eusina muji ka Allah, nembongkeun kaagungan Allah, do’a, sholawat ka
Nabi Muhamad.
Contona:
Sholawat Nabi, Lebaran, Do’a, Allah, jrrd.
3.
Kawih silih
asih, eusina nembrakeun rasa kaasih rumaja.
Contona:
Anjeun, Kalangkang, Situ Paténgan, Talaga Remis, jrrd.
4.
Kawih
Atikan, eusina méré atikan sangkan tetep aya dina bebeneran, persatuan jeung
kesatuan.
Contona: Sabilulungan, Rakgantang
5.
Kawih nu
eusina ngagambarkeun kaéndahan alam.
Contona : Pasundan Eksiganda,
Bandung
Aya oge
nu disebut kakawihan, nyaéta lagu-lagu kawih nu sok ditembangkeun ku barudak
bari arulin di buruan.
Kakawihan
bisa digolongkeun kana dua golongan.
1.
Kakawihan
Murangkalih, Ieu kawih bisa dipirig ku waditra lantaran rumpakana
kauger ku patokan.
Contona:Ucing
diudag anjing, Arulin di buruan, Rasa Gumbira, Oray-orayan, jrrd.
2.
Kakawihan
Kaulinan Barudak, jarang dipirig ku waditra lantaran rumpakana teu kauger ku
patokan. Tapi bisa dipirig ngan bebas wirahma.
Saméméh
aya listrik kakawihan sok dihaleuangkeun
ku barudak bari ulin di buruan dicaangan ku cahaya bulan purnama.
Contona:
Bulantok, Paciwit-ciwit Lutung, Ngawihan Hujan, Ucing Hui, Ngala Papatong,
jrrd.
MATERI PANGDEUDEUL
ISTILAH
KASENIAN
Dina pedaran aya kecap sekar tandak, kawih,
rumpaka, pupuh jeung sajabana. Eta kecap kaasup kana istilah nu patali jeung
kasenian. Istilah kasenian bisa dipasing-pasing saperti di handap.
1.
Palaku seni
: Sindén, alok, juru
kawih, panjak/nayaga, jeung sajabana.
2.
Alat
(waditra) : kendang, rebab,
saron, bonang, gambang, suling, kacapi, jeung sajabana.
3.
Cara nabeuh
: ditepak, dikését,
ditiup, dipetik, dicaruk jeung sajabana.
4.
Wangun seni
: seni mamaos, seni degung,
seni angklung, jeung sajabana.
5.
Pangaweruh
seni : anggit, wiletan,
wirahma, jeung sajabana.
LEMBAR KERJA SISWA
Jawab pananya di handap !
1.
Saha nu
diwajibkeun ku pamaréntah pikeun diajar 9 taun ?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2.
Terangkeun,
naon nu dimaksud wajar dikdas salapan taun téh !
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3.
Naon tujuan
pamaréntah pangna ngawajibkeun diajar ka masarakatna ?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4.
Saha baé nu
wajib nyukséskeun program wajar dikdas 9 taun ?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5.
Terangkeun
maksud tina pada kadua kawih wajar Dikdas !
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
6.
Naon
balukarna lamun warga nagara Indonesia barodo ?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
7.
Naon
kauntungan pikeun nagara lamun wargana palinter ?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
8.
Jieun
kalimah tina kecap :
a. raharja
________________________________________________________________________
b. walagri
________________________________________________________________________
c. gempungan
________________________________________________________________________
d. waluya
________________________________________________________________________
Diskusikeun jeung babaturan, terangkeun
maksudna, jieun kalimahna!
1. Sindén = __________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. kendang = __________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. angklung = __________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. wirahma = __________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. nayaga = __________________________________________________________
________________________________________________________________________